Economie is een ontzettend breed vakgebied en bevat veel begrippen en ideeën die in het begin moeilijk te doorgronden kunnen zijn. In dit artikel hebben we het over veel gebruikte theoretische concepten en gebieden die je tijdens je economiestudies kunt tegenkomen.
Om ze volledig te kunnen doorgronden, moeten we echter eerst begrijpen hoe en waarom de economische denkbeelden ontstonden, hoe de huidige economische theorieën verschillen van hun oorspronkelijke opzet en hoe de theorieën over economie er in de toekomst helemaal anders uit zouden kunnen zien.
Waarom mensen de economie begonnen te bestuderen
Voor de meeste studenten ligt de oorsprong van het vakgebied bij Adam Smith in de 18e eeuw; hij wordt dan ook beschouwd als de vader van de moderne economie. Het woord 'modern' is hier cruciaal. De vorming van economische praktijken dateert al van enkele millennia vóór Adam Smith. Meer bepaald in de Bronstijd.
De Soemeriërs, maar ook andere volkeren in de Oudheid, begonnen al in 3500 v. Chr. hun economische transacties te registreren. Hoewel er toen nog geen officiële economische theorie ontwikkeld of vastgesteld werd, ontwikkelden deze bevolkingsgroepen hun eigen methoden om overdrachten te registreren, alsook manieren waarop samengestelde rente berekend en schulden genoteerd konden worden.
Veel van die methoden en stellingen vinden we nu nog steeds terug in de huidige economische activiteiten, ook al werd er in hun teksten niet gesproken over macro- of micro-economie.
Het fundament van de hedendaagse economie
Terwijl Adam Smith de economische academici The Invisible Hand en andere fundamentele economische ideeën schonk, wordt de hedendaagse economie vooral gedragen door het werk van John Maynard Keynes en Milton Friedman.
Macro-economie, ook wel bekend als Keynesiaanse economie, onderzoekt grootschalige economische fenomenen zoals werkloosheidscijfers en inflatie om de rol van de overheid te bepalen bij het aansturen van de economie. Volgens de macro-economische theorie zijn geldschepping, overheidsuitgaven en belastingen allemaal instrumenten waarmee de economie kan worden beheerd.
De door Milton Friedman ontwikkelde economische theorie stelt daarentegen dat de overheid meer nadruk moet leggen op monetair beleid dan op fiscaal beleid. Met andere woorden, hoe meer kapitalisme, hoe minder inmenging van de overheid. Friedman zag die in elk geval als een overbodige hindernis voor de economische activiteit.
Dat is nogal ironisch, want het Internationaal Monetair Fonds, een wereldwijd regeringsverbond, baseert zich sterk op de filosofieën van Milton Friedman als leidraad voor hun economisch beleid.
De toekomst van economische studies
De regeringen die de laatste 3o jaar de Friedman-theorie omarmden, beseffen nu dat ongebreideld kapitalisme en trickle-down economie in werkelijkheid leiden tot grotere economische ongelijkheid en sociale destabilisatie.
Academici en economen ontwikkelen momenteel nieuwe economische theorieën die zowel op micro- als op macro-economisch niveau rekening houden met maatschappelijk welzijn, milieubelangen en de economische invloed van ethisch handelen.
Ironisch genoeg duiden deze trends op een ommekeer in het economisch denkpatroon, terug naar een tijd waarin de vroegste economische denkers voorspelden dat vermogensopbouw door een paar individuen tot grote sociale problemen zou leiden.
Nu de economische theorie weer helemaal rond lijkt te zijn, kunnen we samen terug naar de wortels van de economische wetenschap. Zo kunnen we ontdekken waarom men het belangrijk vond om de economische activiteiten op te volgen.
Het begin van het economisch denken
Van zodra de antieke samenlevingen het schrift ontwikkelden, ontstonden er methoden om schulden en bezittingen te registreren. Op uiteenlopende materialen als kleitabletten, papyrus en rijstpapier noteerden kopiisten het vee- en landbezit, schulden en allerlei financiële transacties.
Deze notities beperkten zich weliswaar tot eenvoudige transacties: overdrachten van eigendom, bijvoorbeeld, of aflossingen van schulden, vergezeld van renteberekeningen.
Later, vanaf ongeveer het derde millennium v. Chr., introduceerden de Oude Egyptenaren een systeem voor herverdeling van rijkdom. Artefacten uit die tijd getuigen van de inning en verdeling van geld (kapitaal), goederen en land. Ongeveer 1.200 jaar later werd de Code van Hammurabi vastgelegd; die wordt algemeen beschouwd als 's werelds eerste economische geschrift.
De Code beschreef de normen en ethiek van economische activiteiten in detail, waaronder ook de ethische principes waaraan kooplieden en handelaars zich moesten houden. Van toen af aan werd de economische filosofie specifieker en, tja, filosofischer.
- De Griekse filosoof Hesiod schreef Werken en Dagen, waarin de principes van landbouwbeheer in detail werden beschreven.
- De Atheense filosoof Xenophon baseerde zijn werk Oikonomikon op de principes van Hesiod, en ging een stap verder door het beheer van landgoederen te belichten vanuit een economisch perspectief.
- Aristoteles beweerde dat, hoewel privé-bezit een uitstekend idee was, het vergaren van rijkdom geen eerbare praktijk was.
- In China legden de Guanzi-geschriften de basis voor de Wet van vraag en aanbod. Daarnaast wezen ze op het belang van een stabiele munt en het overheidsbeheer van de geldtoevoer.
Tijdens de Middeleeuwen, en dan vooral in Europa, bleef ethiek een fundamenteel aspect van het economisch denken. De werken van Thomas van Aquino bevestigen dit, maar het was de Tunesische filosoof Ibn Khaldun die de nadruk legde op de gevaren van monopolies en de economische opkomst en ondergang van wereldrijken.
In zijn werk uit 1377, Al-Muqaddimah, wees hij op de voordelen van het winstoogmerk en de arbeidsverdeling, maar ook hoe de vorming van meer solidaire samenlevingen tot economische groei zou leiden.
Het ontstaan van de moderne economie
Er is geen discussie over de vraag of Adam Smith inderdaad de vader van de moderne economie is; we vinden zijn ideeën overal ter wereld terug in de economische beleidsvoering. Hij ontleende echter veel van zijn concepten aan Franse filosofen. Zij waren gefrustreerd over het handelsbeleid en de andere economische standpunten van hun regering.
Vóór de eerste Industriële Revolutie, de periode waarin de economische ideeën van Mr. Smith volledig tot wasdom kwamen, werd de Europese economie aangedreven door mercantilisme; het verkennen, veroveren en kolonialiseren van nieuwe grondgebieden. Hierdoor konden landen de rijkdom van hun koloniën opeisen als hun eigen bezit.
Dit leidde uiteraard tot onderlinge rivaliteit om grondgebied en grondstoffen, handelsonevenwichtigheden en heffingen.
Smith bouwde voort op de ideeën van die Franse filosofen, en gaf in detail aan hoe, volgens hem, economieën zouden moeten functioneren. Hij vond vooral dat overheden hun neus uit economische transacties moesten houden, tenzij ze de concurrentie beschermden die van nature uit een vrije markt zou ontstaan. Regeringen mogen geen heffingen of belastingen opleggen, noch acties ondernemen die de Invisible Hand van de markten zouden hinderen.
Smith's standpunt van de Invisible Hand, uitvoerig beschreven in zijn Wealth of Nations, schetst het concept dat iedereen in zijn eigen belang handelt, een verschijnsel dat onvermijdelijk zou leiden tot welvaart, economische stabiliteit en sociale harmonie.
Helaas werden zijn opvattingen vertroebeld door de toenmalig heersende vooroordelen. Zo maakte hij onderscheid tussen productieve arbeid - de eigenlijke productie van goederen en er een prijskaartje aan hangen - en 'onproductieve arbeid', alledaagse taken zoals schoonmaken en de zorg voor kinderen.
Dergelijke opvattingen kunnen natuurlijk vandaag de dag niet meer door de beugel. Zeker nu regeringen zelfs plannen om huishoudelijk werk en de opvoeding van kinderen te compenseren. En wat het idee van de Invisible Hand betreft? Overheden subsidiëren stelselmatig nijverheden en heffen handelstarieven; het is dus duidelijk dat deze aspecten van Adam Smith's baanbrekende werk geen verband houden met de moderne economie.
Toch bepaalt veel van zijn werk het economisch beleid van vandaag. Laten we een paar van de belangrijkste aspecten van de hedendaagse economie eens onder de loep nemen.
Fundamentele begrippen in de economie
Zoals we net hebben gelezen, bewijst de lange geschiedenis van de economische wetenschap dat het een enorm belangrijk onderwerp is. Het kan ons helpen te begrijpen waarom individuen en bedrijven bepaalde beslissingen nemen en men kan er ook mee voorspellen op welke manier een bepaald economisch systeem, of het nu lokaal of nationaal is, de komende jaren zal groeien of krimpen.
Hoewel de economische wetenschap geen exacte wetenschap is, zijn haar inzichten toch boeiend en relevant. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zoveel studenten voor de economische wetenschappen kiezen.
Als je net begint is het vaak moeilijk om alle economische termen, modellen en theorieën te begrijpen, en welke gevolgen een bepaalde theorie of term heeft op een economisch systeem.
Zoals we hieronder zullen zien zijn er weliswaar enkele kerngebieden binnen de economie, namelijk micro-economie en macro-economie. Er zijn echter ook deelgebieden van de economie die je bij je studies kunt tegenkomen, zoals internationale economie of ontwikkelingseconomie.
Naast deze kerngebieden van de economie zijn er ook een aantal economische begrippen en ideeën die elke beginnende student zou moeten kennen.
De grondbeginselen van de economie omvatten onderwerpen als:
- Stimuli, deze kunnen een enorme invloed hebben op hoeveel vraag er is naar bepaalde goederen of diensten;
- Geld, de belichaming van economische transacties;
- Productiviteit, wat gebruikt kan worden als een empirisch meetinstrument waarmee je kunt zien hoe goed of slecht de economieën presteren; en
- Technologie, wat het gedrag van de consument en de hoeveelheid beschikbare informatie over bepaalde goederen of diensten sterk beïnvloedt, heeft de economische vooruitgang in de hand gewerkt, waarvan de Industriële Revolutie een beroemd voorbeeld is.
Als je merkt dat je hulp nodig hebt bij deze kernbegrippen en concepten van de economie, dan kun je hulp zoeken bij een leraar economie. Superprof biedt diverse leraren economie, die je niet alleen individuele bijles economie kunnen geven, maar ook bijles in groepen of online, zodat je je vaardigheden in economische analyse verder kunt ontwikkelen.
Wat is macro-economie?
Macro-economie wordt, naast micro-economie, beschouwd als een van de twee kerngebieden van de economie.
Macro-economie wordt beschouwd als het totaalbeeld van een economie en is een overzichtelijke benadering van de economische wetenschap.
De geschiedenis van de moderne macro-economie gaat terug naar John Maynard Keynes, een Britse econoom die in het begin van de 20e eeuw een enorme invloed had met zijn theorieën, zoals het idee van "boom" en "bust" economieën.
Hoewel mensen, zowel destijds als in latere jaren, bezwaar maakten tegen Keynes' ideeën, zoals bijvoorbeeld de Oostenrijks-Britse econoom Friedrich August von Hayek, is Keynes een populaire figuur gebleven in de wereld van de economie, en werden zijn ideeën uitgewerkt tot nieuwe denkscholen, waaronder de post-Keynesiaanse school.
Keynes koesterde allerlei ideeën en theorieën, maar een van de standvastigste is dat de economie grotendeels wordt beïnvloed door de totale vraag. Keynes was dan ook een groot voorstander van overheidsbestedingen, vooral in tijden van economische achteruitgang, om zo de economie te helpen stimuleren en groei te bevorderen.
Hoewel Keynes beschouwd wordt als de moderne grondlegger van het macro-economisch denken, valt er naast Keynes nog veel meer over macro-economie te leren.
Macro-economie bestudeert de cruciale gebieden die van invloed zijn op de economie in haar totaliteit, zoals:
- Werkgelegenheid of werkloosheid in een bepaald land, of wereldwijd;
- Marktfalen en de gevolgen ervan;
- Fiscaal beleid op verschillende plaatsen in de wereld; en
- De inflatie.
Daarom kan ook de macro-economie een cruciale rol spelen bij de formulering van een kader voor het economisch beleid. Economen die voor overheidsinstanties werken bestuderen vaak macro-economische factoren in het land om te beoordelen welk economisch beleid het gunstigst zou zijn voor het land en zijn economie.
Economische beleidsmaatregelen die waarschijnlijk beïnvloed zijn door de macro-economische analyse zijn onder meer:
- De geldende vennootschapsbelasting die voor de lopende en komende jaren;
- Maatregelen die de werkgelegenheid en de stabiliteit van de werkgelegenheid in het hele land moeten verbeteren; en
- De geldende inflatiemaatregelen en -beleid.
Hoewel macro-economie een grote rol speelt in het vak economie, moet elke student economie ook het vak micro-economie begrijpen, en hoe dat interageert met macro-economie. Zo krijgt hij een vollediger beeld van wat het begrip economie inhoudt.
Wat is micro-economie?
Terwijl macro-economie de prestaties van de economie in haar geheel bekijkt, bekijkt micro-economie de economie van onderaf.
Een van de cruciale figuren achter de ontwikkeling van de micro-economie is Alfred Marshall, een vooraanstaand econoom in de 19e eeuw.
Micro-economie blijft een enorm belangrijke wetenschap in de economie. Economen die zich op dit gebied specialiseren, buigen zich over uiteenlopende onderwerpen als:
- De invloeden op vraag en aanbod;
- Schommelingen in de werkgelegenheid; en
- Productie-efficiëntie.
Dat wil echter niet zeggen dat er geen andere vakgebieden binnen de economie zijn die steeds meer in de belangstelling komen te staan. Een andere denkschool, die bekend staat als gedragseconomie, met inbegrip van gedragsfinanciën, wint steeds meer aan aandacht, omdat ze de traditionele economische denkscholen wil uitdagen.
In het bijzonder lijkt de gedragseconomie in tegenspraak te zijn met een van de belangrijkste leerstellingen van de klassieke theorie en de neoklassieke economie. Namelijk het feit dat gedragseconomen beweren dat de mens niet van nature economisch rationele beslissingen neemt. Dit is in strijd met de opvattingen van klassieke en neoklassieke economen, die meestal hun economische modellen opstellen op basis van de veronderstelling dat de mens wel degelijk rationele beslissingen neemt.
Hoewel deze gebieden erg boeiend zijn, zullen gebieden als micro-economie en macro-economie de komende jaren waarschijnlijk zeer relevant blijven, dus is het absoluut noodzakelijk dat elke student vertrouwd is met micro-economie.
Als je momenteel economie studeert, maar moeite hebt met belangrijke macro-economische of micro-economische aspecten en theorieën, dan kan het nuttig zijn om een leraar economie in te huren die je helpt om wat extra aandacht of uitleg te krijgen over bepaalde aspecten.
Bijlesgevers kunnen je extra vragen en voorbeelden geven als aanvulling op je schoolwerk. Ze geven je ook de nodige motivatie om je leerprestaties te verhogen. Op Superprof vind je een ruime keuze aan leraren die allen staan te popelen om te verder te helpen met deze vakgebieden binnen de economische wetenschap.
Internationale economie
Internationale economie wordt misschien niet zo uitgebreid bestudeerd als macro-economie en micro-economie, maar het is toch een uiterst relevant en populair gebied van de economische wetenschap.
Zoals veel vakgebieden binnen de economie is internationale economie in sommige opzichten een interdisciplinaire studie, aangezien internationale betrekkingen hierbij op de voorgrond staan.
Kiest een natie bijvoorbeeld voor strafmaatregelen in de vorm van economische sancties of handelspolitiek tegenover een bepaald land, dan zal het resultaat van zo'n beleid op lange termijn waarschijnlijk een verhoging van de internationale politieke spanningen tot gevolg hebben. Anderzijds kan een gunstig handelsbeleid de bestaande internationale betrekkingen helpen bevorderen of in stand houden.
Studenten die zich specialiseren in internationale economie en/of internationale betrekkingen kunnen na hun universitaire studies rekenen op allerlei carrièremogelijkheden. Gediplomeerden in internationale economie kunnen bijvoorbeeld terecht bij:
- Een internationale organisatie, zoals de WTO;
- Een krant als financieel journalist;
- Een overheidsinstantie die het economisch beleid doorlicht of een economisch model analyseert.
In de afgelopen 20 jaar hebben de economische schokken die de wereldeconomie hebben gedestabiliseerd, een crisis veroorzaakt die nu dringend om aandacht vraagt. Het is duidelijk dat we niet kunnen doorgaan met de huidige economische praktijken en structuren; daarom hebben we de knapste koppen nodig om een koers voor de toekomst uit te stippelen. Laten we eens nagaan wat de economie van de toekomst in petto heeft.
Het economisch beleid van morgen
De afgelopen 20 jaar werd de wereldeconomie door elkaar geschud door drie grote gebeurtenissen: de Dot-com bubble van 2002 en de Wall Street Crash van 2008 - beide afkomstig uit de VS en, meer recent, de COVID-19 pandemie.
Dit waren drie grote, maar er zijn al tientallen jaren meerdere schokken geweest die de economie door elkaar hebben geschud.
De klimaatcrisis is misschien wel de dringendste kwestie waarover we ons zorgen moeten maken, en wordt op de voet gevolgd door de milieu-effecten van de aanhoudende industriële productie. De groeiende economische ongelijkheid - nog nooit tevoren was er zo’n grote ongelijkheid in rijkdom tussen rijke en arme landen en, sterker nog, tussen rijke en arme burgers in hetzelfde land.
Economen als Joseph Stiglitz en Partha Dasgupta luiden al jaren de alarmbel over het feit dat ongebreidelde economische groei niet duurzaam is. Ze stellen dat er een omslag nodig is naar meer ethisch handelen in het economisch beleid om verdere ongelijkheid te vermijden, ofwel een rampzalige crash; een waarvan men niet zal kunnen herstellen.
Sommige mensen menen dat de integratie van aspecten van micro-economie in de macro-economische theorie kan helpen om af te stappen van het monetarisme, de economische theorie die tegenwoordig de wereldeconomie onderbouwt. Anderen denken dat micro-economie moet worden uitgebreid met psychologische factoren - consumentengedrag en rationaliteiten, en dat die concepten dan in denmacro-economische filosofie moeten worden ingepast.
Het fanatieke consumptiegedrag en de overvloed aan producten op de markt hebben het gedrag van de consument verstoord, waardoor het idee dat de consument naar zijn beste eigenbelang handelt, in wezen ontkracht wordt. Bovendien wordt de consument om de haverklap blootgesteld aan reclame die zijn rationaliteit aantast, waardoor hij onverstandige economische beslissingen neemt.
Tenslotte vormt sociale media een vruchtbare bodem voor afgunst en concurrentie, wat leidt tot steeds meer en duurdere economische beslissingen, en dat alleen maar om sociaal geaccepteerd te worden.
Wat begon als een manier om je vee en bezittingen te beheren, is uitgelopen op een vermogensschepping die niemand zich kon voorstellen, evenals een marktinstabiliteit die veel erger is dan veel mensen verwachten.
Economen van vandaag voorspellen een terugkeer naar de ethische economie, waarin sociaal welzijn en het welzijn van de consument de belangrijkste componenten zijn van het economisch beleid. Ze zoeken naar manieren om boom-and-bust cycli, die altijd weer uit elkaar spatten, en de financiële bubbles die tot onzekerheid leiden, zowel op de markten als bij de individuele consument, te omzeilen.
En omdat milieubescherming en duurzaamheid voortaan een integraal deel moet zijn van elke economische beslissing, zullen ze blijvende economische oplossingen moeten zoeken voor deze prangende ethische dilemma's.
Als je meer wilt weten over deze en andere economische onderwerpen, kun je een beroep doen op een leraar van Superprof. Superprof biedt allerlei leraren die zich specialiseren in diverse onderwerpen, waaronder ook politiek en economie, Er is dus altijd wel een leraar beschikbaar die je vragen kan beantwoorden.
Als je dan toch de hulp van een leraar inroept, kun je er meteen ook voor zorgen dat je je kennis van economische theorieën zo veel mogelijk opkrikt. Of je nu meer wilt leren over klassieke economie, de conjunctuurcyclus, of de kernprincipes achter het vrije-markt kapitalisme, een economieleraar kan je zeker een antwoord geven op al je vragen, waardoor je meer vertrouwen krijgt in je studie economie.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
