Marie Curie is een van de beroemdste wetenschappers ter wereld. Ze vond weliswaar de röntgenstraal niet uit, maar ze bedacht wel een manier om die systemen mobiel te maken zodat ze gebruikt konden worden in ziekenhuizen op het slagveld.
Zo ontdekte ze geen straling - die eer gaat naar William Herschel. Haar minutieuze onderzoeksmethoden en aandacht voor details wezen echter uit dat specifieke chemische elementen radioactiviteit vertoonden - een term die zij bedacht.
Marie Curie was niet groot, maar had een enorm intellect en een doelgerichte focus op haar werk. Noch liefde, noch ouderschap, noch ver weg zijn van haar geboorteland konden haar weerhouden van haar wetenschappelijke ontdekkingen.
Ze gaf uiteindelijk inderdaad haar leven voor de wetenschap en schonk die aan de wereld - net zoals Alexander Fleming dat deed met zijn ontdekking van penicilline.
Vreemd genoeg wordt Mevrouw Curie vaak in verband gebracht met haar werk met straling, hetgeen ze samen met haar man en haar mentor uitvoerde. Haar ontdekking van twee bijkomende elementen wordt bijna als een bijkomstigheid behandeld, een beetje als "natuurlijk ontdekte ze polonium! Ze was tenslotte een groot wetenschapper!".
Die ontdekkingen zijn allesbehalve toeval. Het is zelfs hoog tijd dat ze evenveel aandacht krijgen als de ontdekking waarvoor ze de Nobelprijs voor Natuurkunde verdiende.
Dat is waar Superprof naar streeft.
Een korte biografie van Maria's vroege leven
Maria Sklodowska werd geboren in Warschau. Vandaag de dag is die prachtige stad de hoofdstad van Polen, maar in die tijd was het een deel van het Russische rijk. Ze was de jongste van vijf kinderen; haar beide ouders waren opvoeders. Haar vader gaf les in wiskunde en natuurkunde en haar moeder leidde een vooraanstaande kostschool voor meisjes, tot Maria geboren werd.
De familie zou grote financiële en politieke verliezen lijden.
In de strijd om Polen weer een soevereine staat te maken, werden als vergelding de bezittingen en het geld van de familie in beslag genomen. Wladyslaw bracht nog steeds geld in het laatje met zijn baan als leraar, maar een tijd lang werd hun leven een armzalig bestaan.
Wladyslaw meende dat onderwijs essentieel was voor welslagen, dus nam hij actief deel aan het onderricht van zijn kinderen. Toen de Poolse scholen het bevel kregen om geen laboratoriumexperimenten meer uit te voeren, probeerde hij zo veel mogelijk laboratoriummateriaal te pakken te krijgen. Hij maakte goed gebruik van wat hij mee naar huis nam en voerde experimenten uit in aanwezigheid van zijn kinderen, zodat ook zij scheikunde konden gaan studeren.
Tot nu toe klinkt hun gezinsleven erg idyllisch, op het financiële aspect na, maar het werd al gauw getekend door een tragedie.
Omdat ze zich genoodzaakt voelden om kostgangers in huis te nemen en de eindjes aan elkaar te knopen, werd het gezin blootgesteld aan typhus - waaraan Maria's oudste zus overleed. Ze was toen pas zeven jaar oud, en nauwelijks drie jaar later stierf haar moeder aan tuberculose.
Door deze vreselijke verliezen keerde de kleine Maria zich af van de katholieke godsdienst.
Net als de familie Sklodowska leerde de familie van de Engelse chemicus Rosalind Franklin haar al op jonge leeftijd op te komen voor de goede zaak.
Leven en werk in Parijs
Maria was een uitstekende studente, ondanks alle verliezen die de familie had geleden. Ze slaagde met onderscheiding voor haar middelbare school toen ze pas 16 was. Daarna werd ze geweigerd aan de universiteit, waardoor ze een inzinking kreeg.
Die inzinking was wellicht een vertraagde reactie op het vele verdriet in haar vroege jeugd. Wat de oorzaak ook was, ze vertoefde ongeveer anderhalf jaar buiten Warschau en na haar terugkeer begon ze leerlingen te begeleiden.
De familie van Maria bleken niet de enigen te zijn die zich inspanden voor de Poolse onafhankelijkheid van Rusland; er waren allerlei clandestiene organisaties actief. Eén daarvan kreeg de bijnaam de Vliegende Universiteit.
Vrouwen mochten in het door de Russen gecontroleerde Polen in die tijd geen hoger onderwijs volgen, wat inhield dat Maria niet mocht studeren. Deze 'vliegende' universiteit nam echter vrouwelijke studenten op en, sterker nog, ze mochten om het even welk vak studeren, zelfs de vakken die door de regering verboden waren.
Maria en haar oudere zus maakten een afspraak: als Maria zou helpen om de kosten van Bronia's medische studie in Parijs te betalen, zou Bronia na haar afstuderen de gunst terugbetalen. Zo verhuisde Maria, amper 24 jaar oud, naar Frankrijk in 1891.
Ze heette nu Marie - de Franse versie van haar naam - en schreef zich vrijwel meteen in aan de Universiteit van Parijs om natuurkunde, scheikunde en wiskunde te studeren. Al na enkele jaren was ze flink ingewerkt in haar studie en in de Poolse gemeenschap in Parijs.
Nadat ze haar diploma natuurkunde had gehaald, bleef ze niet bij de pakken zitten, ze had namelijk een baan nodig. Ze consulteerde een Poolse fysicus om een groter lab te vinden.
Deze natuurkundige kende een Franse wetenschapper, Pierre, die een fatsoenlijk laboratorium ter beschikking had. Misschien kon ze daar werken?
Pierre Curie en Marie, die door hun liefde voor de wetenschap tot elkaar werden gebracht, vormden een partnerschap dat hun hele leven en de wereld zou veranderen, en zelfs vele generaties nieuwe wetenschappers wou voortbrengen.
Wist je dat de Franse scheikundige Louis Pasteur vaak vergeleken wordt met Marie Curie? Ze woonden en werkten allebei in Parijs, leverden allebei belangrijke bijdragen aan de wetenschap en beiden hebben instituten die naar hen vernoemd zijn - het Pasteur Instituut hielp zelfs de onderzoeksfaciliteit van Curie van de grond komen.
De ontdekking van Radium en Polonium
Pierre had een ongebruikelijke onderzoekstechniek ontwikkeld waarbij hij gebruik maakte van een gemodificeerde elektrometer die hij en zijn broer ontwikkelden. Marie gebruikte deze techniek om uraniummonsters te onderzoeken. Bij haar vele ontdekkingen hoorde er één die weerlegde dat atomen niet gesplitst kunnen worden. Haar werk met pekblende en chalcoliet zou echter nog veel ingrijpender gevolgen hebben.
Zo ontdekte ze dat de werkzaamheid van pekblende vier keer zo hoog was als die van uranium, en dat chalcoliet twee keer zo actief was, wat haar tot de conclusie bracht dat er andere elementen in moeten voorkomen die ze actiever maken. Pierre, die nu helemaal in het onderzoek van zijn vrouw was verwikkeld, liet zijn eigen projecten links liggen om met haar mee te gaan op zoek naar die raadselachtige elementen.
In 1898 publiceerden Pierre en Marie een artikel waarin ze het nieuwe element aankondigden. Polonium, dat qua opbouw sterk op thallium lijkt, werd genoemd naar Marie's geboorteland. Vijf maanden na die publicatie in juli publiceerden ze er nog een, dit keer met de aankondiging van hun ontdekking van radium.
De ontdekking ervan bleek het gemakkelijkste deel te zijn; het isoleren zou veel moeilijker blijken. Ze werkten aanvankelijk met een monster van 100 gram pekblende, maar ontdekten al gauw hoe schaars de aanwezigheid van hun nieuwe elementen was. Uiteindelijk zouden ze tonnen pekblende gaan verwerken.
Ondanks haar ijver slaagde Marie Curie er nooit in om polonium te isoleren.
Met haar nuchtere benadering van de wetenschap en haar gebrek aan religieuze overtuiging zou Marie Curie waarschijnlijk korte metten gemaakt hebben met Joseph Priestley.
Marie Curie: Eerbetoon
Marie's werk werd gehinderd door twee grote obstakels. Het eerste was het publiceren; meer bepaald het publiceren van bevindingen vóór iemand anders dat deed.
Haar mentor, Henri Becquerel, werd bijna geklopt met zijn ontdekking van radioactiviteit. Als hij zijn werkstuk niet de dag na de ontdekking gepresenteerd had in de Academie van Wetenschappen, zou de eer hiervoor naar de Engelse natuurkundige Silvanus Thompson gegaan zijn.
Het grote obstakel voor haar was het feit dat ze een vrouw was.
- Ze kon allerlei hypotheses opstellen en al haar theorieën bewijzen, maar niemand geloofde dat zulke ideeën door een vrouw gedaan konden worden ontwikkeld.
- Ze schreef wel werkstukken over haar bevindingen, maar mocht ze niet presenteren.
- Het Nobelcomité was van plan om alleen Becquerel en Pierre Curie te eren voor hun werk, maar Pierre, die door een comitélid er op gewezen werd dat zijn vrouw zou worden vergeten, diende een klacht in en stelde een petitie op om ook haar in aanmerking te nemen.
- Marie Curie werd de eerste vrouw die de Nobelprijs voor Natuurkunde kreeg
- Nu ze samen de Nobelprijs voor Natuurkunde ontvingen, concurreerden de universiteiten in Genève en Parijs om Pierre aan hun staf toe te voegen - maar dan alleen Pierre, niet Marie.
In april 1906, amper twee jaar na de geboorte van hun tweede dochter, werd Pierre Curie aangereden door een paardenkoets en was op slag dood.
Marie, geen vreemde voor verdriet en verlies, was totaal ontredderd door het verlies van haar echtgenoot en laboratoriumpartner. Ze stortte zich op haar werk en klampte zich aan haar kinderen vast om het hoofd boven water te houden.
De Universiteit van Parijs, die een plaats voor Pierre had ingericht, nodigde tenslotte ook Marie uit. Ze werd de eerste vrouwelijke professor aan die school, maar daar hielden haar onderwijsambities niet op. Later werd ze directrice van wat nu het Curie Instituut heet, een instelling die voor haar gebouwd werd door het Pasteur Instituut en de Universiteit van Parijs.
Marie was haar hele leven wetenschapper en ontving in 1911 de Nobelprijs voor scheikunde voor haar ontdekking van radium en polonium. Ze is de enige vrouw die twee Nobelprijzen won en, tot Linus Pauling, de enige persoon die prijzen won in afzonderlijke disciplines.
Marie Curie stierf op 4 juli 1934 aan aplastische anemie, het gevolg van langdurige blootstelling aan straling. Aanvankelijk werd ze naast haar echtgenoot begraven, maar uiteindelijk kregen beiden een plaats in het Parijse Pantheon, een plaats die voorbehouden is aan mensen die een buitengewone bijdrage aan het land leverden.
Hun kisten en al hun aantekeningen zijn nog steeds in lood gehuld omdat ze zo radioactief zijn dat ze niet zonder beschermende uitrusting kunnen worden gehanteerd.
Waar staan Pierre en Marie Curie op je lijst van beroemdste scheikundigen? En vooral: maak je een onderscheid tussen de prestaties van Pierre en die van Marie?
Hier vind je nog meer beroemde scheikundigen en hun ontdekkingen!
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
