Heb je bruin of blond haar? Groene of Blauwe ogen? Zul je groter dan 1m85 worden of kleiner blijven? Het lijkt misschien niet zo, maar alles is eigenlijk al van je geboorte vastgelegd. De samenstelling van je genen zullen namelijk al heel veel informatie over je hebben die je uiterlijk in je latere leven zullen beïnvloeden. Deze genen zul je voor 50% van je vader en 50% van je moeder ontvangen. De informatie zal in de vorm van DNA in je lichaam opgeslagen worden. Wil je meer weten over hoe DNA en Chromosomen werken? Dan kun je best even verder lezen. We hebben het er namelijk over in deze blog!
Een korte inleiding over genetica
Onder de onderwerpen die bij biologie op eindexamenniveau worden behandeld, zijn erfelijkheid en genetica, die chromosomen en de structuur van ons DNA bestuderen. Je zult al weten dat je genen en kenmerken van je biologische ouders erft, maar wat dit onderwerp doet, is kijken hoe een DNA-structuur is opgebouwd en hoe een van elk paar chromosomen van je moeder en vader komt.
Hoewel je gelijke hoeveelheden chromosomen van beide ouders erft, wil dit niet zeggen dat de fysieke of emotionele kenmerken die je vertoont en voelt half en half zullen worden gesplitst. Eén kind kan op verschillende manieren meer op zijn vader lijken dan zijn moeder en broers en zussen zullen vaak hun eigen unieke kenmerken ontwikkelen. Externe factoren, waaronder de omgeving en de cultuur waarin je leeft, hebben ook invloed op je gedragskenmerken.
Na het leren van de structuur van DNA van je biologieleraar, inclusief basenparen, richt je je aandacht op allelen. Dit zijn verschillende versies van hetzelfde gen en worden ofwel dominant of recessief genoemd. Ten slotte onderzoek je de verschillende soorten celdeling en de fasen die ze doorlopen. Je zult ontdekken dat bijvoorbeeld mitose twee identieke cellen produceert met hetzelfde aantal chromosomen als in de oorspronkelijke cel.
Ondertussen produceert meiose, dat gameten produceert, vier genetisch verschillende haploïde cellen. De laatste wordt een reductiedeling genoemd omdat het chromosoom nummer wordt gehalveerd van diploïde naar haploïde. Om je te helpen de hieronder beschreven biologische onderdelen, processen en functies te volgen, hebben we een verklarende woordenlijst, samengesteld door de experts van BBC Bitesize, en vertaald naar het Nederlands.
Een woordenlijst over ons DNA
Chromosoom: de structuur van DNA die codeert voor alle kenmerken van een organisme.
Diploïde: een cel die twee sets chromosomen bevat.
DNA: desoxyribonucleïnezuur. Het materiaal in de kern van cellen, met de genetische informatie van een levend wezen.
Dubbele helix: de vorm van het DNA-molecuul met twee strengen in elkaar gedraaid in een spiraal.
Gameet: Geslachtscel (sperma bij mannen en eicellen / eieren bij vrouwen).
Gen: De basiseenheden van genetisch materiaal geërfd van onze ouders. Een gen is een deel van het DNA dat een deel van de chemie van een cel regelt - met name de eiwitproductie.
Haploïde: een geslachtscel (gameet) die één set chromosomen bevat.
Erfelijkheid: genetische informatie die de kenmerken van een organisme bepaalt, doorgegeven van de ene generatie op de andere.
Mitosis: een type celdeling die dochtercellen produceert die identiek zijn aan de ouder.
Kern: het centrale deel van een atoom. Het bevat protonen en neutronen en heeft het grootste deel van de massa van het atoom. Het meervoud van kern is kernen.
Organisme: levende entiteit, bijvoorbeeld dieren, planten of micro-organismen.
DNA, Genen en Chromosomen
DNA is wat bepaalt hoe we eruitzien, hoe we ons voelen en reageren in bepaalde situaties en het kan ook onze gezondheid bepalen, d.w.z. als erfelijke ziekten worden doorgegeven van de ouders. DNA is echter niet alleen wat een mens maakt, DNA is wat genetische code draagt voor alle levende organismen, inclusief planten en dieren.
DNA-moleculen zijn vrij complexe structuren. Chromosomen worden gemaakt van DNA, waarbij de helft door elke ouder wordt doorgegeven. Het DNA van elke persoon is uniek, met uitzondering van identieke tweelingen die worden geproduceerd uit hetzelfde bevruchte ei.
Een gen vormt een deel van het DNA dat de code voor een specifiek eiwit bevat. Als je je voorstelt dat water wordt gemeten in liters, zijn genen de eenheid van erfelijkheid. Het zijn deze speciale sets codes die tijdens de bevruchting worden gekopieerd en doorgegeven aan de volgende generatie, zodat een kind genen van zijn moeder en zijn vader draagt. De kern van de cel bestaat uit chromosomen, lange DNA-draden die op hun beurt uit vele genen bestaan. Volg biologielessen met Superprof
James Watson en Francis Crick waren verantwoordelijk voor het ontdekken van de structuur van DNA in de jaren vijftig, het bouwen van een DNA-model dat in een dubbele helixvorm lijkt op wat we vandaag kennen. Het model, dat is geproduceerd met behulp van gegevens van andere wetenschappers, ziet eruit als twee opgerolde strengen. Maak je geen zorgen als je het niet bijhoudt, we hebben al gezegd dat DNA complex is! Dat is de reden waarom wetenschappers er zo lang over deden om te ontdekken hoe ons lichaam precies is opgebouwd en blijven dit onderwerp vandaag nog onderzoeken. Er is nog tijd om dit onderwerp vóór het examen te herzien.
De DNA-strengen zijn elk samengesteld uit chemicaliën die basen worden genoemd, waarvan er vier zijn: thymine, adenine, guanine en cytosine. Mogelijk heb je deze in tekstboeken aangeduid als T, A, G en C. De twee strengen hebben dwarsverbindingen, zodat ze paren van bases vormen.
Zoals we al hebben vermeld, verschijnen chromosomen in de kern van een lichaamscel. Paren chromosomen dragen dezelfde genen op dezelfde plaatsen, maar er zijn verschillende versies van elk gen, allelen genoemd. Als een voorbeeld kan een persoon het gen voor blauwe oogkleur evenals bruine oogkleur dragen, of ze kunnen twee van de blauwe of bruine genen dragen. De weergegeven oogkleur hangt af van welk allel recessief en welke dominant is, waarbij het dominante allel altijd het gevecht wint. Je hoeft slechts een van de dominante allellen te hebben om deze eigenschap te laten zien, omdat deze zwaarder weegt dan het recessieve allel.
Als het gaat om oogkleur, is bruin een dominant allel. Zelfs als beide ouders bruine ogen hebben, kun je nog steeds blauwe of groene ogen krijgen als ze elk een van de recessieve cellen dragen en beide deze aan jou doorgeven.
Zoogdieren dragen lichaamscellen die worden beschreven als diploïde, wat betekent dat chromosomen precies worden gekopieerd en daarom nieuwe cellen kunnen worden geproduceerd met als doel versleten cellen te vervangen, beschadigd weefsel te repareren en de groei te bevorderen. Het type celdeling geassocieerd met diploïde cellen wordt mitose genoemd, waarbij twee genetisch identieke cellen met hetzelfde aantal chromosomen worden geproduceerd als in de oorspronkelijke cel.
Wil je meer weten over de spijsvertering? Superprof vertelt je er alles over!
Meiose is een ander type celdeling die gameten produceert. Menselijke gameten zijn haploïde, wat betekent dat hun kern slechts een enkele set van 23 tot nu toe ongepaarde chromosomen bevat (in tegenstelling tot diploïde cellen die 46 paar chromosomen bevatten). Het menselijk lichaam bevat 23 paar chromosomen. Tijdens het proces van meiose worden vier genetisch verschillende haploïde cellen geproduceerd, die kunnen worden omschreven als reductiedeling.
Een docent biologie van een niveau kan helpen met dit onderwerp en meer.
Leer meer over genetica met Superprof
Iedereen die graag meer te weten wilt komen over genetica en hoe DNA in elkaar zit kan dit volledig zelf doen. Zo kun je bijvoorbeeld YouTube filmpjes bekijken of aan je biologie leerkracht vragen hoe alles in elkaar zit. Echter heb je nog een beter manier: Superprof. Via het online platform van Superprof kom je namelijk op een snelle en eenvoudige manier in contact met een privé leraar die je lessen kan komen geven over biologie.
Hiervoor moet je enkel aangeven in welke regio je graag privé lessen wilt volgen en op welk onderwijs niveau de lessen gegeven moeten worden. Zodra je dit gedaan hebt krijg je een overzicht van elke leraar die deze lessen aan jou kan komen geven. De eerste les zul je meestal gratis krijgen, hier komt de leraar er namelijk achter wat je precies van de lessen verwacht en wat je doelen zijn.
Zodra deze les voorbij is zal er een gepersonaliseerd lesplan opgesteld worden zodat jij de leerstof van biologie zo snel mogelijk onder de knie kunt krijgen. Je kunt er ook zeker van zijn dat de leerkrachten van goede kwaliteit zijn. Ze hebben namelijk allemaal ervaring in hun vak en willen graag hun passie hiervoor delen. Lessen kunnen zowel door kinderen in het secundair onderwijs als door volwassenen die interesse in biologie hebben gevolgd worden. Wacht dus niet langer. Scroll vandaag nog tussen de verschillende opties, lees de beoordelingen en commentaren en kies! We garanderen je dat je op Superprof vast en zeker een privé leraar vindt die perfect bij je past.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
