Europa staat bol van indrukwekkende kunstwerken over koninkrijken en eeuwen heen. En het kleine België heeft daar niet een beetje invloed op gehad. Op onze bodem zijn een aantal van de grootse rijkdommen van het continent geschilderd. Vele bekende Belgische schilderijen hebben door de eeuwen heen een onuitwisbare stempel gedrukt op de wereldkunst.
De schilderkunst berust niet zozeer op intelligentie als wel op zien, voelen en uitvinden.
Philip Gilbert Hamerton
We presenteren 11 beroemde schilderijen uit België die elke Vlaming op z’n minst ooit in zijn leven zou moeten gezien hebben. Van de hand van een van Vlaanderens grote meesters, dat België zijn plaats heeft gegeven in de internationale kunst geschiedenisboeken, en in die van de toekomst. We geven je een overzicht van deze bekende schilderijen uit België!
- Lam Gods - Gebroeders Van Eyck
- De boerenbruiloft - Pieter Bruegel de Oude
- De kindermoord te Bethlehem – Peter Paul Rubens
- De apostel Mattheus – Anthony Van Dijck
- Pornokratès – Félicien Rops
- Pygmalion – Paul Delvaux
- La trahison des images – René Magritte
- Zelfportret met bloemenhoed – James Ensor
- Mwana Kitoko – Luc Tuymans
- De Toren van Babel - Pieter Bruegel de Oude
- Girl with duck – Michael Borremans
Lam Gods - Gebroeders Van Eyck
Het Lam gods of languit, 'De aanbidding van het lam Gods', van de gebroeders van Eyck, onthuld in 1432, wordt wereldwijd erkend als artistiek hoogtepunt en een van de meest invloedrijke Belgische schilderijen ooit gemaakt. In totaal tonen de 18 panelen een magisch Bijbelse evocatie met onder andere ook het portret van opdrachtgever en kerkmeester Joos Vijd en zijn echtgenote Elisabeth Borluut.
Het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck meer dan 20 keer gestolen en teruggevonden is? Het is daarmee een van de meest gezochte kunstwerken uit de geschiedenis!
Het op eikenhout geschilderde Gentse altaarstuk is een groot en inhoudelijk complex vroeg-15e-eeuws Vlaams veelluik. Het panelen geheel kende doorheen de tijd een uiterst avontuurlijke geschiedenis en is tot op één paneel na - De Rechtvaardige Rechters - Intact te bewonderen in de Sint-Baafskathedraal van Gent.
De artistieke waarde
Het altaarstuk wordt tot de hoogtepunten van de Europese schilderkunst gerekend. Het heeft de Beeldenstorm niet door toeval doorstaan. Johan Huizinga noemt het veelluik in zijn essay "De kunst der Van Eycks in het leven van hun tijd" een topstuk van de middeleeuwse schilders traditie en plaatst het tegenover de werken van Giotto en de vroege renaissance.
Restauratie
In 2012 drong een doorgedreven restauratiebehandeling zich op die tot eind 2024 zou duren. De oude verharde vernislagen en de overschilderingen worden minutieus verwijderd. Dankzij de restauratie is het dan ook voor het eerst sinds de 16de eeuw dat de originele verflaag van Van Eyck terug te zien is.
De boerenbruiloft - Pieter Bruegel de Oude
De Boerenbruiloft is een schilderij uit 1567 of 1568 door de Brabantse renaissanceschilder Pieter Bruegel de Oude, een van zijn vele schilderijen die het boerenleven uitbeelden. Dit is het bekendste van deze toonaangevende werken. Het bevindt zich momenteel in het "Kunsthistorisches Museum" in Wenen.
In populaire cultuur
Dat de invloed van het schilderij groot is, is nu nog te merken. Het duikt regelmatig met een knipoog op in de populaire cultuur.
Zo speelt het schilderij een belangrijke rol in het Suske en Wiske-verhaal Het Spaanse spook. In dit verhaal ontmoeten de hoofdpersonen de schilder Pieter Breughel de Oude in zijn eigen tijd. Hannes, Tamme en Veerle nemen in het De Geuzenalbum De wildeman van Gaasbeek ook deel aan een banket dat een parodie is op dit schilderij. De voorlaatste pagina van Asterix en de Belgen is eveneens een knipoogje naar dit doek. In Wannes van de Veldes lied "Café Bruegel" bezingt Van De Velde een gelijknamig Antwerps volkscafé waar dit doek aan de muur hangt. Het lied is een kritiek op de vercommercialisering van Bruegels kunst.
De kindermoord te Bethlehem – Peter Paul Rubens
De kindermoord te Bethlehem (1611-12) is herontdekt in 2001 en verkocht voor 117 miljoen dollar op een veiling een jaar later. Het is het bekendste schilderij van Rubens. Het bloedbad van de onschuldige kinderen is het eerste van twee schilderijen van Rubens die zijn geïnspireerd door dezelfde Bijbelse titel. Het werk is te zien in de Art Gallery of Ontario (Toronto) waar het tot op de dag van vandaag te zien is.
Het tafereel
Het olieverfschilderij toont het Bijbelverhaal over de moord op Bethlehemse jongens jonger dan twee jaar. Dit gebeurde in opdracht van koning Herodes om de toekomstige 'concurrentie' door de voorspelde Koning der Joden uit te schakelen.
Het schilderij De kindermoord te Bethlehem van Peter Paul Rubens in 2002 werd verkocht voor meer dan 117 miljoen dollar? Daarmee brak het alle records voor een oudmeester op dat moment.
De geschiedenis
Rubens was nog niet zo lang terug uit Italië toen hij aan het schilderij begon en dat is te zien. ''Je ziet een staalkaart van wat hij leerde in Italië. Het zit vol referenties naar de antieken, naar Italiaanse tijdgenoten, naar Rafaël, Michelangelo en Caravaggio. Het is werkelijk om van te smullen, met die intensiteit en diepgang", aldus directeur Ben van Beneden van het Rubenshuis.
De apostel Mattheus – Anthony Van Dijck
Dit schilderij (1618-1620) is het bekendste werk van Anthony Van Dijck: de grootste Vlaamse barokmeester. Het belang van het schilderij is groot, omdat dit werk het enige Van Dyck-apostel schilderij in België was. Het schilderij werd in langdurig bruikleen gegeven aan het Rubenshuis in Antwerpen.
Het werk
Het schilderij toont de apostel Matteüs als krachtig en tegelijkertijd contemplatief mannenfiguur. In zijn hand houdt de man een hellebaard en draagt een wit hemd met daarover een mantel.
De stijl van het schilderij sluit aan bij andere werken van Van Dyck die hij in de zogenaamde eerste Antwerpse periode maakte. Het schilderij is gemaakt met vloeiende penseelstreken waardoor een gelijkmatig verfoppervlak verkregen werd, met hier en daar een vettere penseelstreek.
De geschiedenis
Tussen 1618 en 1620 zou Antoon van Dyck het schilderij hebben geschilderd. Inspiratie hiertoe zou de kunstschilder gekregen hebben toen hij rond 1610 in het atelier van zijn mentor Peter Paul Rubens de serie werken van de apostelen zag die Rubens gemaakt had voor de hertog van Lerma.
Pornokratès – Félicien Rops
Pornokratès, ook wel getiteld La Dame au cochon (Nederlandse vertaling: De dame met het varken), is een aquarel schilderij van de beroemde Belgische kunstschilder Félicien Rops uit 1878. Het werk bevindt zich in de collectie van het Musée provincial Félicien Rops in Namen. Het wordt beschouwd als belangrijkste en meest invloedrijke werk van Rops.
Een schilderij moet de kijker uitdagen, hem vragen laten stellen in plaats van antwoorden geven.
Félicien Rops
De betekenis
De afgebeelde vrouw straalt kracht en verlokking uit: een femme fatale die "de teugels in handen" heeft. Het varken staat symbool voor de man, in beestachtige conditie, onderdanig en onwetend, gecontroleerd door de vrouw, refererend aan de mythe van Circe. Zijn gouden staart, symbool van de duivel en verwijst naar luxe en ontucht.
Pygmalion – Paul Delvaux
In 1939 schildert Paul Delvaux één van zijn bekendste surrealistische werken: ‘Pygmalion’. Met dit olieverfdoek grijpt hij terug naar een mythe neergeschreven door Ovidius in zijn ‘Metamorfoses’, en geeft er zijn eigen surrealistische draai aan.
Het verhaal
Volgens deze sage was Pygmalion een Cypriotische prins en tevens een uiterst bekwame beeldhouwer. Verbolgen over de losbandige leefwijze van de Propetiden (in de Griekse mythologie vrouwen die mensenoffers brachten en zich zonder enige schroom overgaven aan vleselijke lusten) vond hij dat geen enkele vrouw hem verdiende en mooi genoeg was. Dus maakte hij zelf maar een standbeeld van zijn ideale vrouw: Galatea. Hij gaf het beeld de perfecte schoonheid en werd er uiteindelijk verliefd op. Aan Aphrodite (de Griekse godin van liefde en schoonheid) smeekte hij het beeld tot leven te brengen. Een wens die zij uiteindelijk vervulde waardoor Galatea levend werd en kon huwen met haar prins en schepper.
Het werk
Delvaux zette het verhaal echter naar zijn eigen hand. Op het doek verwisselde hij immers de hoofdpersonages uit Ovidius vertelling. Niet Pygmalion aanbidt liefdevol zijn stenen Galatea, maar het is een afbeelding van een naakte vrouw of muze die voor zich uit starend, een beeld omarmt van een Kouros of naakte jongeling, het geheel omgeven door een surrealistisch decorum. Het doek is te bewonderen in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Brussel.
La trahison des images – René Magritte
La trahison des images (1928 – 1929) – met het bekende opschrift ‘Ceci n’est pas une pipe’ – is ongetwijfeld het bekendste werk van de kunstenaar Magritte. Misschien wel het bekendste Belgische schilderij aller tijden. Het schilderij is ondergebracht in de collectie van het Los Angeles County Museum of Art (LACMA) in Los Angeles.
René Magritte’s werk L’Empire des lumières het duurste Belgische schilderij is die werd verkocht? Het bracht in 2018 maar liefst 4,8 miljoen euro op en speelt met het contrast tussen dag en nacht.
Met het onderschrift bedoelde Magritte dat de pijp eigenlijk geen echte pijp is maar de afbeelding van een pijp, niet meer dan een met olieverf beschilderd doek. René Magritte vond dat het de taak is van de kunstschilder om de realiteit in een ander kader te plaatsen. Zijn kunst roept altijd meer vragen op dan zij kan beantwoorden. Belgische schilderijen onderscheiden zich door hun rijke symboliek, technische perfectie en de unieke mix van realisme en verbeelding die wereldwijd bewondering oogst.
Ik schilder de stilte van een scène zoals ik die voel, niet zoals ik die zie.
René Magritte
Zelfportret met bloemenhoed – James Ensor
Zelfportret met bloemenhoed (1883) is het bekendste schilderij van James Ensor, de belangrijkste vernieuwer van de moderne kunst in België.
Op het hoogtepunt van zijn kunstenaarschap neemt het zelfportret een belangrijke schakelfunctie in. Daarnaast is het schilderij een herwerking van een bestaand werk uit zijn studentenjaren. Het werk heeft een bijzondere betekenis voor het collectieve geheugen. Dit vanwege de verschillende verwijzingen naar de kunstgeschiedenis en in het bijzonder naar Rubens. Ook de toepassing van de renaissancistische tondo illustreert dat. Daarnaast legde Ensor heel wat humor in dit schilderij. Het werk illustreert hoe Ensor zichzelf relativeert en tegelijk ook verheerlijkt. Het werk is te zien in Mu.ZEE in Oostende.
Schilderlessen Gent zijn nog nooit zo gemakkelijk om te boeken. Waarom nog lang
Mwana Kitoko – Luc Tuymans
In 2000 trok de kunstenaar Tuymans heel wat internationale aandacht met zijn reeks politieke schilderijen Mwana Kitoko (Mooie blanke jongen), geïnspireerd op het staatsbezoek van koning Boudewijn aan Congo in de jaren 50. Deze werken werden in 2000 tentoongesteld in de David Zwirner Gallery en het jaar daarop in het Belgische paviljoen van de Biënnale van Venetië.
De betekenis
Het meeste werk van Tuymans gaat over de duistere krochten van de geschiedenis, over nationalisme, macht en de bedrieglijkheid van het beeld. Dit is het meest beladen werk: de Belgische koning Boudewijn die in een wit uniform uit een vliegtuig stapt. “Het is een jeugdherinnering, die komt uit een propagandafilm die in 1955 is gemaakt door André Cauvin”, aldus Tuymans. Boudewijn is ten voeten uit geschilderd, maar niet helemaal. “Ik heb de voeten eraf gezaagd om het zo maar te zeggen. Dat heb ik ook gedaan met het portret van Beatrix. Zo zet je het staatsieportret in een ander firmament.”
De Toren van Babel - Pieter Bruegel de Oude
De Toren van Babel (1567-1568) is een ander wereldberoemd schilderij van van schilder Pieter Bruegel de Oude. Het is te bekijken in het Kunsthistorisches Museum in Wenen.
Het tafereel
Het verbeeldt de bouw van de Toren van Babel door de Babyloniërs, naar het Bijbelverhaal. Op het schilderij van Bruegel is te zien hoe de toren tot voorbij de wolken letterlijk tot aan de hemel reikt.
De boodschap
Het werk is meer dan alleen een uitbeelding van het Bijbelverhaal. In de 15de en 16de eeuw werd het onderwerp vooral gekozen als symbool van de 'verkeerde wereld', de zelfoverschatting en incompetentie van de mens. De manier waarop Bruegel de architectuur van de toren uitbeeldde, met talrijke bogen en andere voorbeelden van Romeinse bouwkunst, doet denken aan het Colosseum in Rome, dat door de christenen in de tijd van Bruegel gezien werd als een symbool van de vervolging.
Girl with duck – Michael Borremans
Het duurst verkochte schilderij van een levende Belgische schilder is deze Girl with Duck (2011). Het werk van Michaël Borremans werd in 2015 bij Sotheby's geveild voor 2,7 miljoen euro.
Wat het werk van de kunstenaar nu zo speciaal maakt? Het mysterie. “De schilder heeft een bepaalde “actie” bevroren en weigert ons een verklaring te geven over het kader waarin die momentopname gesitueerd moet worden. Rond het beeld hangt een stilte, een leegte, die voor veel invullingen vatbaar is. Op die manier wordt een soort “suspense” gecreëerd, als waren deze doeken even vele detectiveverhalen.”, klinkt het in de kunstwereld.
Wacht niet langer en boek vandaag nog je eerste schildercursus ergens in Vlaanderen. Aan je de keuze!
Welk van deze Belgische schilderijen spreekt jou het meest aan?
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
we bekijken zelden wat er te zien is; de camera in ons hoofd aanschouwd de werkelijkheid – koel -gevoelig – tijdsgebonden – realistisch – magisch – . Verbeelding is een bron van levensecht . Kunst kunstig beleven !
Hey Geert, Dank je wel voor je interessante reactie! Het is inderdaad fascinerend hoe we kunst ervaren en hoe onze verbeelding daarbij een grote rol speelt. Kunst kan zoveel verschillende gevoelens en inzichten oproepen.