België heeft een enorm rijke schildersgeschiednis met verschillende beroemde kunstschilders. De Belgische meesters kunnen beschouwd worden als onderdeel van de grootste kunstenaars ter wereld. Stuk voor stuk zijn het iconen die elk op hun manier vernieuwing in de schilderwereld brachten. Ze bekeken hun wereld op een andere manier en gaven die ook zo vorm op de canvas. Revolutionaire gedachten en werken die voor opschudding, vernieuwing en bewondering in de kunstwereld zorgden. En die van Vlaanderen de bakermat van de schilderkunst hebben gemaakt.
De Vlaamse primitieven, met Jan van Eyck als bekendste vertegenwoordiger, zetten de kunst uit de Lage Landen wereldwijd op de kaart. Deze pioniers uit de late middeleeuwen vormden de basis van een vernieuwend en invloedrijk kunstlandschap dat zich uitstrekte over wat nu België is. Hun werk luidde een rijke periode van artistieke bloei in.
Ook in de eeuwen die volgden, bleven zowel Vlaamse als Waalse meesters de kunstwereld imponeren. In de barok en renaissance schitterden onder anderen Pieter Bruegel de Oude, Peter Paul Rubens, Anthony van Dyck en Jacob Jordaens, kunstenaars die tot op vandaag internationaal erkend worden als iconen van de Belgische kunstgeschiedenis.
In de 19de eeuw verschenen James Ensor en Felicien Rops op het toneel, met controversiële en vaak filosofische werken. Onze grootste surrealisten waren de wereldvermaarde Paul Delvaux en René Magritte Belgisch grootste surrealisten.
Benieuwd wie België allemaal op de kunstkaart heeft gezet? Hieronder vind je een overzicht van de meest invloedrijke Belgische schilders uit de geschiedenis.
- Jan Van Eyck
- Pieter Brueghel de Oude
- Peter-Paul Rubens
- Anthony van Dyck
- Jacob Jordaens
- James Ensor
- Félicien Rops
- Paul Delvaux
- René Magritte
- Constant Permeke
Bron: Pexels, Credit: Genaro
Voor elke belangrijke periode uit de kunstgeschiedenis, is er minstens één Vlaamse schilder die wereldbekend is. Veel werken zijn vooral te bezichtigen in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. Naast het belang als kunstschilder hebben de Waalse en Vlaamse kunstenaars uit die periode ook veel betekend bij het opleiden van leerling schilders. Samen met de internationale handel echoot de de kunde van de Vlaamse schilders zo verder in de rest van de wereld.
1. Jan Van Eyck: uitvinder van de olieverfschilderijen
De eerste bekende Belgische schilders stammen uit de vijftiende eeuw: de Vlaamse Primitieven. Deze Vlaamse Primitieven hebben een grote bijdrage geleverd aan de kunstwereld in de late middeleeuwen, in het bijzonder Jan Van Eyck.
Jan van Eyck (Maaseik, 1390) was tijdens zijn leven wellicht de beroemdste schilder van Europa en stond al vroeg te boek als de "uitvinder" van de olieverfschilderkunst. Dit laatste werd in de 20e eeuw als een legende afgedaan, maar het staat vast dat Jan van Eyck in de ontwikkeling van deze techniek een doorslaggevende rol heeft gespeeld.
Jan van Eyck introduceerde in de schilderkunst een nooit eerder gezien naturalisme dat zijn wortels heeft bij eerdere ontwikkelingen in de miniatuurkunst. De verfijnde olieverftechniek en de op waarneming gebaseerde weergave van de zichtbare werkelijkheid waren de belangrijkste elementen van de Eyckiaanse kunst die spoedig in heel Europa navolging zouden krijgen.
Een voorbeeld van een van de meesterwerken van Jan Van Eyck is: Het Lam Gods. (1426-1432, Sint-Baafskathedraal in Gent), dat opvalt door zijn felle kleuren, het precieze detailwerk en de voorstelling van natuur en geometrie. Dit schilderij is een van de meest bekende Vlaamse schilderwerken! Een ander voorbeeld is: Madonna met kanunnik Joris van der Paele (1436, Brugge, Groeningemuseum), waar we een van de terugkerende thema’s van de Vlaamse schilderkunst in terugvinden: religieuze symbolen in het dagelijkse leven.
De Vlaamse schilders die tot die groepering van de Vlaamse Primitieven behoren, leefden vooral in de bloeiende steden als Brugge, Brussel, Doornik, Gent en Leuven. Andere belangrijke vertegenwoordigers van de Vlaamse Primitieven waren:
- Dirk Bouts
- Robert Campin
- Gerard David
- Hugo van der Goes
- Quinten Matsijs
- Hans Memling
- Rogier Van der Weyden
Hoewel deze Vlaamse kunstenaars tot de Belgische (destijds de Habsburgse Nederlanden en later de Zuidelijke Nederlanden) worden gerekend kwamen sommigen van hen uit de Noordelijke Nederlanden. De reden dat ze naar het zuiden trokken was de bloeiende welvaart in het zuiden waar het economisch voor de wind ging. Door de internationale handel, vooral vanuit Brugge, verspreidden de kunstwerken zich ook over heel Europa. Op die manier beïnvloedden de Vlaamse Primitieven de schilderkunst elders zoals in Italië.
2. Pieter Brueghel de Oude: beste landschapsschilder
Als de meester van het detail, blinkt Pieter Bruegel de Oude (Breda, tussen 1525 en 1530) uit in landschappen en scènes uit het boerenleven. Hij wordt in de literatuur soms ook de "Boeren-Bruegel" genoemd, omdat er in zijn oeuvre een aantal schilderijen voorkomen die scènes uit het boerenleven afbeelden.
Bruegel schilderde vooral met invloeden van Pieter Coecke, bijvoorbeeld in scènes uit het boerenleven. Later schilderde hij ook taferelen geïnspireerd op de klassieke oudheid en Bijbelse taferelen, zo zijn er twee schilderijen van de Toren van Babel. Eén hangt in Wenen, het andere in Rotterdam in het Museum Boijmans Van Beuningen.
Pieter Brueghel de Oude schilderde zoveel boerenfeesten dat je je afvraagt of hij ooit nuchter gewerkt heeft.
Over Bruegel doen allerlei verhalen de ronde. Zo zou hij volgens Karel van Mander vaak incognito het platteland hebben bezocht om het boerenleven te onderzoeken; vandaar ook zijn bijnaam 'Boerenbruegel'. Andere bronnen menen dat hij weleens ketterse sympathieën zou gehad hebben, wat hij op verborgen wijze in zijn schilderijen zou verwerkt hebben. Noch het eerste, noch het tweede is bewezen. Feit is dat het oeuvre van Bruegel, weliswaar voortbouwend op tradities à la Jeroen Bosch, uniek is.
Bruegel is ongetwijfeld de meest volledige landschapsschilder van zijn tijd; niemand anders schilderde de natuur, in de loop van de seizoenen, zo natuurlijk, krachtig, precies en veelzijdig. Hij maakte geen "foto", geen realistische nabootsing, maar "componeerde" een landschap en vreemde elementen (rotsen, water) tot een universeel of kosmisch tafereel. Maar details waren wel fotografisch juist: hedendaagse oogartsen herkennen bijvoorbeeld nog de verschillende oogziekten waaraan zijn "blinden" leden. Alle werktuigen aan de twee Torens van Babel zijn perfect nauwkeurig.
Pieter Breugel schreef zijn naam zelf zonder 'h' maar zijn beide zonen signeerden hun werken met Pieter Brueghel en Jan Brueghel. Zijn werken worden tot de noordelijke renaissance gerekend.
3. Peter-Paul Rubens: grootste schilder aller tijden
Peter-Paul Rubens (Siegen, 28 juni 1577) wordt gezien als een van de grootste artiesten aller tijden. Hij was een Zuid-Nederlands schilder van Vlaamse barok, tekenaar, tapijtontwerper en diplomaat, werkzaam in Antwerpen. Hij werd ook wel Pieter Paul, Pieter Pauwel of Petrus Paulus genoemd. Zijn grandioze en dramatische stijl, met rijke vormen en een warm, levendig kleurenpalet maken hem tot een van de stichters van de barokstijl. Vele meesterwerken van Rubens worden bewaard in België, in het bijzonder in het Rubenshuis in Antwerpen. Dit was zijn voormalige adres waar hij leefde en ook zijn atelier had. Later in zijn leven kocht hij ook het kasteel "Kasteel 't Steen".
De stijl van Rubens behoort tot de Antwerpse School uit de vroege 17e eeuw. Rubens' oeuvre wordt gekenmerkt door de triomfalistische contrareformatorische barok. Rubens is waarschijnlijk de belangrijkste vertegenwoordiger van de Vlaamse barok, alhoewel hij duidelijk een Italiaanse invloed onderging. Sommige van zijn portretten hebben trekjes van het absolutisme, maar veel ex-voto's blijven toch trouw aan hun Vlaamse aard.
Rubens begon als page bij Lalaing in Oudenaarde, studeerde bij drie Vlaamse schilders en stelde daarna achtereenvolgens zijn diensten ter beschikking aan het hof van Mantua. Aan de aartshertogen Albrecht en Isabella van Brussel en Ferdinand, die Isabella opvolgde als landvoogd van de Zuidelijke of Spaanse Nederlanden. Naast het schilderen, trad Rubens ook vaker op als diplomaat tussen de landen. Rubens schilderde veel altaarstukken en had daarbij hulp van een groot atelier in Antwerpen, maar ook verbeeldde hij het levensverhaal van Maria de' Medici in het Palais du Luxembourg in Parijs en dat van de Engelse koning Jacobus I in Whitehall in Londen. Rubens maakte ook werk voor de Spaanse koningen Filips III en Filips IV.
Rubens bestudeerde zijn hele leven lang de kunst van de Oudheid en de renaissance en gebruikte veel mythologische motieven in zijn kunst. Met name was Titiaan van de Venetiaanse School een groot voorbeeld voor hem. Hij had nauwe contacten met de jezuïeten en zette zich met hart en ziel in voor de Contrareformatie en de verheerlijking van verschillende personen.
4. Anthony van Dyck: tweede grootste barokschilder
Anthony van Dyck (ook Anthonis, Antonio, Anthonie, Anton of Antoon genoemd) (Antwerpen, 22 maart 1599) was een van die andere grote Vlaamse barokschilders. Hij schilderde voornamelijk portretten, maar ook stukken met een religieus of mythologisch onderwerp. Door velen wordt hij beschouwd als de grootste barokschilder uit de Zuidelijke Nederlanden na Rubens.
Zijn stijl werd aanvankelijk sterk beïnvloed door Rubens, maar later, tijdens een verblijf in Italië, vatte hij ook bewondering op voor Titiaan, wat in veel van zijn schilderijen is terug te zien. Van Dyck was van grote invloed op het Engelse portretschilderen, en sommige historici beschouwen hem als de oprichter van de Engelse school van schilderkunst.
De naam Van Dyck wordt in de schilderkunst gebruikt voor diverse karakteristieke kenmerken waarmee hij beroemd geworden is. Hij portretteerde veel mannen met een korte, puntige baard, die in het Engels dan ook een 'vandycke' genoemd worden. Ook een kledingstijl is naar Van Dyck vernoemd (zoals gedragen in Thomas Gainsboroughs Blue Boy uit 1770). Karakteristiek voor zijn kleurgebruik is het warme 'Van Dyck-bruin', dat zijn naam gaf aan het betreffende pigment.
Bron: Unsplash, Credit: Szilvia
Het succes had ook een keerzijde: de vraag naar portretten die hij schilderde was zo groot dat de meester zelf meestal alleen het gelaat schilderde. De rest liet hij over aan zijn leerlingen, waardoor het kon gebeuren dat er soms fouten in de afbeelding slopen. Zo werd de Engelse koning Karel I in 1638 afgebeeld in een wapenuitrusting met twee rechterhand handschoenen.
Anthony van Dyck is in 1599 geboren in Antwerpen. Na een reis naar Engeland van vier maanden en terugkeer vertrok hij in 1621 naar Italië waar hij zes jaar verbleef. Terug in Antwerpen schilderde hij een aantal meesterwerken, waar Karel I lucht van kreeg en hem naar Engeland haalde. Hier schilderde Anthony talrijke portretten schilderde van de koning, koningin, prinsen en prinsessen. Hij werd daarvoor in 1632 geridderd als hofschilder des konings en verwierf daarmee de titel “sir”.
5. Jacob Jordaens: grote Vlaamse barokschilder
Jacob Jordaens is net als Anthony van Dyck geboren in Antwerpen en heeft daar ook altijd gewerkt. Hij is een van de bekende Belgische schilders. Jacob of eigenlijk Jacques Jordaens (Antwerpen, 19 mei 1593) was een Zuid Nederlands kunstschilder uit de Antwerpse School en vooral gekend van zijn Vlaamse barokschilderkunst. Jordaens schilderde vooral grote historiestukken, maar ook genrestukken, landschappen en portretten. Zijn stijl kenmerkt zich door weldoordachte opbouw van de compositie en het mooie kleurenspel. Hij was ook ontwerper van wandtapijten.
Hij ontwikkelde een eigen stijl tussen 1619 en 1627 nadat hij eerst in de stijl van Rubens werkte. Hoewel hij vaak opdrachten kreeg van vorsten uit het buitenland was hij nooit hofschilder zoals Van Dijck en Rubens. Jordaens schilderde zeer productief tot hoge ouderdom en stierf op 85-jarige leeftijd. Na Peter Paul Rubens en Antoon van Dyck is hij de belangrijkste Zuid-Nederlandse historieschilder.
Cursus schilderen Gent is eveneens een optie voor je! Waar wacht je nog op om je eerste les te boeken?
6. James Ensor: schilder van het symbolisme
James Sidney Edouard baron Ensor (Oostende, 13 april 1860) is zonder twijfel een van de meest opmerkelijke artiesten van de 19de eeuw. Een Belgische kunstschilder van het symbolisme.
Hij wordt algemeen erkend als de belangrijkste vernieuwer van de moderne kunst in België, een deviante individualist die zich niet gemakkelijk liet onderbrengen in een of andere kunstrichting. Hij was ook componist en schrijver.
A painting requires a little mystery, some vagueness, and some fantasy. When you always make your meaning perfectly plain you end up boring people.
James Ensor
Door zijn avant-gardistische en moderne kijk, in combinatie met de nalatenschap van Brueghel en Van Bosch, transfigureerde Ensor de realiteit tot een scherpe kritiek op de bourgeoisie, aan de hand van macabere vormen zoals skeletten, maskers en demonen. Het monumentale schilderij De Intocht van Christus te Brussel (1888) vat perfect de geest van zijn werk samen. Dit en andere meesterwerken van Ensor kan je terugvinden in het Ensorhuis in Oostende.
7. Félicien Rops: decadent kunstschilder
Een andere beroemde Belgische kunstenaar is Félicien Rops (Namen, 7 juli 1833). Hij was een Belgisch graficus, kunstschilder en karikaturist.
Zijn decadente stijl werd geprezen door Baudelaire, Manet en andere invloedrijke bekende Belgische kunstenaars uit dit tijdperk zoals Gautier en Mallarmé. Zijn werk is veelal satanistisch en licht pornografisch getint. De vrouwenfiguren, die de verleiding en het Kwaad personifiëren, zijn doorgaans gemodelleerd naar de Vlaamse meisjes waar Rops zo verzot op was.
Rops leefde in een tijd waarin de kerkelijke overtuigingen en dogma's door het opkomende rationalisme flink 'onder vuur lagen'. Op jonge leeftijd bezocht Rops een jezuïetenschool. Hij maakte al vroeg satirische afbeeldingen waarin hij de (in zijn ogen) hypocrisie van de kerk aan de kaak stelde. Dit soort afbeeldingen publiceerde hij bijvoorbeeld in het blad Uylenspiegel, dat hij met geërfd geld in eigen beheer uitgaf toen hij in Brussel studeerde.
Zijn verdere leven bracht hij voornamelijk in Wallonië (onder meer in de Colonie d'Anseremme) en Frankrijk door. Hij was bevriend met Armand Rassenfosse. Op latere leeftijd onderhield Rops nauwe contacten met symbolistische dichters. Hij illustreerde meerdere uitgaven, bijvoorbeeld: Les épaves, een selectie uit Baudelaires Les Fleurs du mal. Hij koesterde zijn onbekendheid en wilde niet beroemd zijn bij de massa van zogenaamd nette en eerlijke mensen, waar hij op neerkeek en van walgde.
Typ "cursus schilderen Antwerpen" in de zoekbalk van Superprof en ontdek alle mogelijke leraren dat klaar staan om je les te geven.
8. Paul Delvaux: poëtisch realisme
Paul Delvaux (Antheit, 23 september 1897), werd vaak ondergebracht bij het Belgische surrealisme, maar aanvaardde deze verwijzing niet. Hij behoort tot de bekendste Belgische kunstenaars. Hij vond deze interpretatie van zijn werk te eng, te formalistisch en vooral te oppervlakkig. Hij wilde gewoon "een poëtisch realisme" creëren en daarin bereikte hij een ongekende hoogte en internationale bekendheid.
Hij werd sterk beïnvloed door de metafysische schilderkunst van De Chirico, slaagt erin om een dromerige en hypnotische sfeer te creëren in zijn werk, met vrouwelijk naakt in de hoofdrol.
9. René Magritte: grootste Belgische surrealist
René Magritte (Lessen, 21 november 1898) is de leider van de Belgische surrealisten. Hij is een van de bekendste Belgische schilders. In de nasleep van de Eerste Wereldoorlog geraakten vele van de bekendste Belgische kunstenaars gedesillusioneerd, ze zochten hun toevlucht in andere dimensies zoals de droomwereld, de fantasie of het onbewuste.
In tegenstelling tot andere surrealisten, en waarschijnlijk door de invloed van de Vlaamse figuratieve traditie, zoekt Magritte geen toevlucht in andere dimensies maar schildert hij de alledaagse realiteit. Aangezien hier, volgens de artiest, de absurditeit van het menselijke bestaan ligt.
Volgens Magritte is de realiteit echter een illusie, en daarmee ook onze voorstellingen van de realiteit. Denk maar aan het beroemde schilderij van de pijp, dat eigenlijk geen pijp is (Ceci n’est pas une pipe), genaamd La trahison des images. Daarom tonen zijn schilderijen een absurde en verontrustende realiteit waar mannen met bolhoeden hun gezicht verbergen achter grote groene appels en waar nachtelijke landschappen verlicht worden door daglicht. Het Magritte Museum in Brussel huisvest de grootste verzameling van Magritte zijn werken: meer dan 230 stukken. Magritte is ongetwijfeld een van de meest bekende artiesten ter wereld en een Belgisch icoon.
Nog steeds is Vlaanderen wereldberoemd van zijn schildercultuur. Met Superprof ontdek je wie de bekendste hedendaagse Belgische schilders zijn. De Nederlandstalige kant van België biedt tal van mogelijkheden om een cursus schilderen te volgen. Ontdek alle opties dankzij Superprof.
10. Constant Permeke: de ziel van het Vlaamse expressionisme
Constant Permeke (1886–1952) wordt beschouwd als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Vlaamse expressionisme. Zijn werken kenmerken zich door krachtige penseelstreken, sobere kleuren en robuuste figuren — vaak arbeiders, boeren en vissers. Permeke gaf met zijn schilderijen en beeldhouwwerken een ruwe maar eerlijke blik op het leven van het gewone volk. Zijn stijl was puur, rauw en emotioneel geladen, en hij wist als geen ander de zwaarte van het bestaan te vangen op het doek. Zijn invloed op de Belgische kunstwereld is tot op vandaag voelbaar.
Wie is jouw lievelingsschilder uit deze top 10 bekendste Belgische kunstenaars?
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
